EDUKACJA

Biografia Jarosława Iwaszkiewicza przeplatana jest historiami związanymi z powstaniem wybranych utworów i osobami, które przewinęły się przez życie pisarza i Stawisko, niektóre z nich stały się pierwowzorami postaci literackich w jego utworach. W zależności od wieku i przygotowania grupy omawia się zagadnienie warsztatu literackiego pisarza. Na potrzeby lekcji eksponowane są pierwsze wydania utworów, a nawet rękopisy Iwaszkiewicza.

Historia Stawiska i biografie jego zwierzęcych mieszkańców.
Lekcja ilustrowana jest pokazem fotografii i rysunków przedstawiającymi zwierzęta – od papugi Kokosi, którą mała Hania dostała od swego ojca Stanisława Lilpopa w 1911 roku po ostatniego psa Jarosława Iwaszkiewicza – Migdała.

Układ i wystrój mieszkalnych pomieszczeń domu Iwaszkiewiczów pozostał w dużej mierze niezmieniony. Pokój stołowy, bibliotekę, sypialnię czy gabinet pisarza wypełniają sprzęty, których przez pół wieku używali mieszkańcy. Kolekcja Muzeum w Stawisku obejmuje więc eksponaty o bardzo różnym charakterze – wśród cennych dzieł sztuki, rękopisów dzieł literackich, fotografii i ciekawych przykładów rzemiosła artystycznego znajdują się liczne przedmioty codziennego użytku. Lekcja ma na celu przybliżenie ich funkcji i historii w kontekście biografii Jarosława Iwaszkiewicza. Może być dostosowana do potrzeb zarówno młodszych dzieci, jak i młodzieży lub osób dorosłych.

Gra edukacyjna pokazująca muzeum jako dom rodzinny o bogatych tradycjach i historii, miejsce autentyczne, gdzie mieszkał znany pisarz z rodziną, miejsce, w którym toczyło się bujne życie. Na przykładzie bardzo różnorodnych przedmiotów z ekspozycji stałej muzeum uczestnicy poznają nie tylko historię domu i jego mieszkańców, ale także sposoby opisu dzieł sztuki i innych eksponatów muzealnych.

Spotkania edukacyjne w stawiskim parku leśnym.

Spotkania plenerowe wykorzystujące naturalny potencjał terenu stawiskiego parku/ogrodu. W oparciu o przyrodnicze zasoby tego szczególnego miejsca, w połączeniu z wątkami biograficznymi i literackimi sformułowano pięć tematów zajęć o charakterze interdyscyplinarnym.

Podczas zajęć, jako przykładowe prezentowane będą teksty literackie różnych autorów: od Krasickiego po Brzechwę, Tuwima i Iwaszkiewicza.

Tematy spotkań:
1. Przyroda jako inspiracja w poezji
2. Pisarze i drzewa
3. Cztery pory roku pisarzy
4. Zielniki pisarzy
5. Stare Ogrody

Cele spotkań:
– rozbudzanie wrażliwości estetycznej w kontekście literacko-przyrodniczym,
– rozbudzanie zainteresowania otoczeniem przyrodniczym,
– inspiracja do przemyśleń własnych i działań twórczych,
– trening umiejętności rozpoznawania, roślin i zwierząt,
– trening nazywania zjawisk przyrody,
– wzbogacanie słownictwa.

Anna Kalina-Gagnelid – antropolożka kultury (praca dyplomowa Otwieranie krajobrazu – od edukacji regionalnej do kultury ekologicznej), hortiterapeutka, nauczycielka przyrody w szkole podstawowej, współpracująca z portalem ladnydom.pl w dziale Ogrody.

Co to jest stan zachowania? Jak opisać eksponat? Do czego służy numer inwentarza? Czy światło może szkodzić? Kim jest konserwator? Na te i podobne pytania spróbujemy odpowiedzieć podczas lekcji, której celem jest przedstawienie (w skrócie) na czym polega praca w muzeum i opieka nad zbiorami. Będziemy wspólnie oglądać różne rodzaje eksponatów, poznawać zasady ich opisu, oznaczenia, oceniać stan zachowania itp. Dzięki takim „ćwiczeniom” chcemy zaprezentować dzieła sztuki od zupełnie innej strony niż ta, którą dostrzegają zazwyczaj zwiedzający muzea.

Biografia Jarosława Iwaszkiewicza przeplatana jest historiami związanymi z powstaniem wybranych utworów i osobami, które przewinęły się przez życie pisarza i Stawisko, niektóre z nich stały się pierwowzorami postaci literackich w jego utworach. W zależności od wieku i przygotowania grupy omawia się zagadnienie warsztatu literackiego pisarza. Na potrzeby lekcji eksponowane są pierwsze wydania utworów, a nawet rękopisy Iwaszkiewicza.

Historia grupy poetyckiej połączona z elementami biografii twórczej jej przedstawicieli, ze szczególnym uwzględnieniem osoby Jarosława Iwaszkiewicza. Lekcja prowadzona jest metodą wykładu, wzbogaca ją wystawa pierwodruków i czasopism (zeszyty „Skamandra”, numery „Wiadomości Literackich”, tomiki skamandryckie z dedykacjami, fragmenty korespondencji Skamandrytów do Jarosława Iwaszkiewicza).

Lekcja prowadzona jest w formie wykładu. Omawiana jest pokoleniowa wspólnota doświadczeń członków grupy, ich działalność w kawiarni „Pod Pikadorem”, wspólne przedsięwzięcia (zakładanie czasopism, wspólne wystąpienia), uczestniczenie w życiu towarzyskim i intelektualnym ówczesnej Warszawy. Podkreślane są związki przyjaźni skamandrytów z całym środowiskiem intelektualnym i artystycznym, z muzykami, poetami innych grup i pokoleń (m.in. Staff, Boy-Żeleński, Żeromski, Liebert, poeci z grupy „Kwadryga”).
Omawiana jest „Literacka mapa Podkowy Leśnej” – przedstawiane są m.in. sylwetki Ireny Krzywickiej, Benedykta Hertza, Stefana Napierskiego, Antoniego Bormana, Mieczysława Rytarda.

Podczas lekcji omawiana jest hitlerowska polityka niszczenia kultury polskiej i reakcja na nią społeczeństwa polskiego, sytuacja w oświacie i szkolnictwie wyższym, przejawy życia kulturalnego w okupowanej Warszawie i Stawisku (spotkania autorskie, koncerty, akademie), podziemny ruch wydawniczy. Cytowane są fragmenty wspomnień Jerzego Andrzejewskiego, Czesława Miłosza, Jerzego Waldorffa, utwory Jarosława Iwaszkiewicza, fragmenty wspomnień żony i córki pisarza. Stawisko jest traktowane jako jeden z tych domów w okolicach Warszawy, w których ześrodkowywało się intelektualne życie okupacyjne oraz jako miejsce, w którym udzielano pomocy potrzebującym. Wprowadza się również wątek okupacyjnej twórczości Jarosława Iwaszkiewicza i bywających w Stawisku pisarzy (m.in. Krzysztof Kamil Baczyński, Jerzy Andrzejewski, Pola Gojawiczyńska). Prezentowane są dokumenty, fotografie, archiwalia i książki.

Wykład na temat znaczenia Stawiska w okresie okupacji dla środowiska literackiego i muzycznego. Podczas lekcji omawiane są: biografia Krzysztofa Kamila Baczyńskiego jako przedstawiciela pokolenia, które weszło w dorosłe życie z początkiem II wojny światowej, jego pobyty w Stawisku w czasie okupacji na podstawie relacji Jarosława Iwaszkiewicza, Anny Iwaszkiewicz i Marii Iwaszkiewicz-Wojdowskiej, Jerzego Andrzejewskiego i Stanisława Piętaka, przedstawione są wiersze Baczyńskiego powstałe w Stawisku. Lekcję wzbogacają wiersze Baczyńskiego w muzycznych interpretacjach Ewy Demarczyk.

21 styczna 1988 r. pośmiertnie, Instytut Yad Vashem w Jerozolimie nadał Jarosławowi i Annie Iwaszkiewiczom tytuł Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.
Wśród przyjaciół gospodarzy Stawiska wielu wywodziło się z kręgów przedwojennej inteligencji polskiej pochodzenia żydowskiego. W czasie okupacji niemieckiej Iwaszkiewiczowie udzielali pomocy wielu dawnym sąsiadom, przyjaciołom i znajomym – znajdowali dla nich nowe, bezpieczne miejsca schronienia, przekazywali środki finansowe i fałszywe dokumenty tożsamości, dawali pracę w gospodarstwie w Stawisku. Lekcja przybliża temat holocaustu. Jako przykłady pomocy udzielanej Żydom posłużą prawdziwe historie rodzin, m.in. Kramsztyków i Karwaserów.

Celem lekcji jest pokazanie tej części pisarstwa Jarosława Iwaszkiewicza, która inspiruje filmowców. Uczestnicy lekcji dowiedzą się, dlaczego o opowiadaniach Iwaszkiewicza mówi się, że są filmowe, a także, jakie aspekty tych opowiadań przyciągają filmowców. Omówione zostaną ważne ekranizacje utworów pisarza, m.in. „Brzezina”, „Panny z Wilka”, „Tatarak” w reżyserii Andrzeja Wajdy czy „Kochankowie z Marony” w reżyserii Izabeli Cywińskiej. Lekcja wzbogacona będzie pokazem zdjęć i filmów, m.in. ze spotkania z Andrzejem Wajdą w Stawisku w 2016 roku.

Celem lekcji jest pokazanie, jak twórczość pisarzy, w tym wypadku Jarosława Iwaszkiewicza, stanowi inspirację dla innych twórców. Na podstawie opowiadania „Brzezina” pokazane zostaną wzajemne inspiracje. Podczas lekcji zostanie omówione opowiadanie „Brzezina”, następnie przedstawiony film Andrzeja Wajdy o tym samym tytule, wskazane zostaną inspiracje malarstwem Jacka Malczewskiego, widoczne w filmie, a następnie omówiony i pokazany zostanie dwudziestominutowy film „The Birch Grove” („Brzezina”) z 2015 roku w reżyserii Gabriell Lansner, amerykańskiej choreografki i reżyserki, która opowiadanie Iwaszkiewicza przeniosła w świat tańca i z wielką wrażliwością przedstawiła jego treść, pokazując uniwersalne doświadczenia człowieka: miłość, śmierć, rozpacz i samotność.

Lekcja zaznajomi uczniów liceum z dwoma obszarami zagadnień. Pierwszy dotyczy pracy edytorskiej nad „Dziennikami” Jarosława Iwaszkiewicza. Omówione zostaną etapy poprzedzające wydanie książki: odczytywanie rękopisów, ich opracowywanie, sporządzanie przypisów. Te pozornie beznamiętne czynności często przypominają działania detektywistyczne, niejednokrotnie wiążą się z zabawnymi zdarzeniami. Drugi zespół zagadnień dotyczy treści „Dzienników”. Jest ona na tyle wielostronna, że nie poddaje się jednoznacznej interpretacji. Zapisy ściśle intymne przeplatają się z komentarzami na temat wydarzeń politycznych, barwne wizerunki środowisk artystycznych sąsiadują z opisami spraw domowych. Podczas wykładu podjęta zostanie próba uporządkowania tego bogactwa tematów. Wykład zamknie prezentacja wybranych rękopisów.

Układ i wystrój mieszkalnych pomieszczeń domu Iwaszkiewiczów pozostał w dużej mierze niezmieniony. Pokój stołowy, bibliotekę, sypialnię czy gabinet pisarza wypełniają sprzęty, których przez pół wieku używali mieszkańcy. Kolekcja Muzeum w Stawisku obejmuje więc eksponaty o bardzo różnym charakterze – wśród cennych dzieł sztuki, rękopisów dzieł literackich, fotografii i ciekawych przykładów rzemiosła artystycznego znajdują się liczne przedmioty codziennego użytku. Lekcja ma na celu przybliżenie ich funkcji i historii w kontekście biografii Jarosława Iwaszkiewicza. Może być dostosowana do potrzeb zarówno młodszych dzieci, jak i młodzieży lub osób dorosłych.

Lekcja unaocznia, że ta niewielka podwarszawska miejscowość zajmuje szczególne miejsce na literackiej mapie Polski. Nie tylko dlatego, że mieszkał tutaj, w Stawisku, jeden z najważniejszych polskich pisarzy XX wieku, goszczący u siebie całą plejadę wybitnych twórców. Okazuje się, że Podkowa Leśna silnie inspirowała także Irenę Krzywicką, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, Juliusza Krzyżewskiego czy Bogdana Wojdowskiego.

Lekcja ukazuje, jak ważną rolę odgrywała Ukraina w życiu i twórczości Jarosława Iwaszkiewicza, który urodził się na Podolu i pierwsze ćwierć wieku swojego życia spędził właśnie na Ukrainie. Tam zadzierzgnął przyjaźnie, które współkształtowały jego charakter, tam zadebiutował jako poeta, tam poznał Karola Szymanowskiego, którego wpływ na pisarstwo Iwaszkiewicza i jego wrażliwość muzyczną był olbrzymi. Ukraina będzie potem wracać na karty dzieł pisarza w rozmaity sposób: jako wspomnienie konkretnego miejsca lub zdarzenia, jako postać literacka wzorowana na kimś, kto pochodził z Ukrainy. I sam Iwaszkiewicz będzie wracał na Ukrainę, zawierając nowe przyjaźnie i krzewiąc zainteresowanie polską kulturą.

Pokaz slajdów z krótkim komentarzem do każdego zdjęcia. Podczas lekcji pokazane zostaną zdjęcia ze stawiskiego archiwum. Przekrój chronologiczny – od pierwszego zdjęcia Iwaszkiewiczów na Stawisku z października 1928 roku po najnowsze zdjęcia z historii Muzeum.

Spotkania edukacyjne w stawiskim parku leśnym.

Spotkania plenerowe wykorzystujące naturalny potencjał terenu stawiskiego parku/ogrodu. W oparciu o przyrodnicze zasoby tego szczególnego miejsca, w połączeniu z wątkami biograficznymi i literackimi sformułowano pięć tematów zajęć o charakterze interdyscyplinarnym.

Podczas zajęć, jako przykładowe prezentowane będą teksty literackie różnych autorów: od Krasickiego po Brzechwę, Tuwima i Iwaszkiewicza.

Tematy spotkań:
1. Przyroda jako inspiracja w poezji
2. Pisarze i drzewa
3. Cztery pory roku pisarzy
4. Zielniki pisarzy
5. Stare Ogrody

Cele spotkań:
– rozbudzanie wrażliwości estetycznej w kontekście literacko-przyrodniczym,
– rozbudzanie zainteresowania otoczeniem przyrodniczym,
– inspiracja do przemyśleń własnych i działań twórczych,
– trening umiejętności rozpoznawania, roślin i zwierząt,
– trening nazywania zjawisk przyrody,
– wzbogacanie słownictwa.

Anna Kalina-Gagnelid – antropolożka kultury (praca dyplomowa Otwieranie krajobrazu – od edukacji regionalnej do kultury ekologicznej), hortiterapeutka, nauczycielka przyrody w szkole podstawowej, współpracująca z portalem ladnydom.pl w dziale Ogrody.

Muzeum Iwaszkiewiczów to nie tylko dom pisarza – oprócz wyposażenia wnętrz pamiętającego czasy Iwaszkiewiczów, przedmiotów używanych przez dawnych mieszkańców, muzeum posiada dużą kolekcję dzieł sztuki. Znaczną jej część stanowi malarstwo, grafika i rzeźba z okresu Dwudziestolecia Międzywojennego. Podczas lekcji przybliżany jest charakter tej epoki, jej główne nurty, założenia, twórcy. Zasadniczą część zajęć poświęcamy na omówienie dzieł z tego okresu eksponowanych w naszym muzeum – dzięki temu do minimum ograniczamy kontakt z reprodukcją, co ważne jest przy poznawaniu historii sztuki.

Biografia Jarosława Iwaszkiewicza przeplatana jest historiami związanymi z powstaniem wybranych utworów i osobami, które przewinęły się przez życie pisarza i Stawisko, niektóre z nich stały się pierwowzorami postaci literackich w jego utworach. W zależności od wieku i przygotowania grupy omawia się zagadnienie warsztatu literackiego pisarza. Na potrzeby lekcji eksponowane są pierwsze wydania utworów, a nawet rękopisy Iwaszkiewicza.

Historia grupy poetyckiej połączona z elementami biografii twórczej jej przedstawicieli, ze szczególnym uwzględnieniem osoby Jarosława Iwaszkiewicza. Lekcja prowadzona jest metodą wykładu, wzbogaca ją wystawa pierwodruków i czasopism (zeszyty „Skamandra”, numery „Wiadomości Literackich”, tomiki skamandryckie z dedykacjami, fragmenty korespondencji Skamandrytów do Jarosława Iwaszkiewicza).

Lekcja prowadzona jest w formie wykładu. Omawiana jest pokoleniowa wspólnota doświadczeń członków grupy, ich działalność w kawiarni „Pod Pikadorem”, wspólne przedsięwzięcia (zakładanie czasopism, wspólne wystąpienia), uczestniczenie w życiu towarzyskim i intelektualnym ówczesnej Warszawy. Podkreślane są związki przyjaźni skamandrytów z całym środowiskiem intelektualnym i artystycznym, z muzykami, poetami innych grup i pokoleń (m.in. Staff, Boy-Żeleński, Żeromski, Liebert, poeci z grupy „Kwadryga”).
Omawiana jest „Literacka mapa Podkowy Leśnej” – przedstawiane są m.in. sylwetki Ireny Krzywickiej, Benedykta Hertza, Stefana Napierskiego, Antoniego Bormana, Mieczysława Rytarda.

Wykład na temat znaczenia Stawiska w okresie okupacji dla środowiska literackiego i muzycznego. Podczas lekcji omawiane są: biografia Krzysztofa Kamila Baczyńskiego jako przedstawiciela pokolenia, które weszło w dorosłe życie z początkiem II wojny światowej, jego pobyty w Stawisku w czasie okupacji na podstawie relacji Jarosława Iwaszkiewicza, Anny Iwaszkiewicz i Marii Iwaszkiewicz-Wojdowskiej, Jerzego Andrzejewskiego i Stanisława Piętaka, przedstawione są wiersze Baczyńskiego powstałe w Stawisku. Lekcję wzbogacają wiersze Baczyńskiego w muzycznych interpretacjach Ewy Demarczyk.

Pokaz slajdów z krótkim komentarzem do każdego zdjęcia. Podczas lekcji pokazane zostaną zdjęcia ze stawiskiego archiwum. Przekrój chronologiczny – od pierwszego zdjęcia Iwaszkiewiczów na Stawisku z października 1928 roku po najnowsze zdjęcia z historii Muzeum.

Celem lekcji jest pokazanie tej części pisarstwa Jarosława Iwaszkiewicza, która inspiruje filmowców. Uczestnicy lekcji dowiedzą się, dlaczego o opowiadaniach Iwaszkiewicza mówi się, że są filmowe, a także, jakie aspekty tych opowiadań przyciągają filmowców. Omówione zostaną ważne ekranizacje utworów pisarza, m.in. „Brzezina”, „Panny z Wilka”, „Tatarak” w reżyserii Andrzeja Wajdy czy „Kochankowie z Marony” w reżyserii Izabeli Cywińskiej. Lekcja wzbogacona będzie pokazem zdjęć i filmów, m.in. ze spotkania z Andrzejem Wajdą w Stawisku w 2016 roku.

21 styczna 1988 r. pośmiertnie, Instytut Yad Vashem w Jerozolimie nadał Jarosławowi i Annie Iwaszkiewiczom tytuł Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.
Wśród przyjaciół gospodarzy Stawiska wielu wywodziło się z kręgów przedwojennej inteligencji polskiej pochodzenia żydowskiego. W czasie okupacji niemieckiej Iwaszkiewiczowie udzielali pomocy wielu dawnym sąsiadom, przyjaciołom i znajomym – znajdowali dla nich nowe, bezpieczne miejsca schronienia, przekazywali środki finansowe i fałszywe dokumenty tożsamości, dawali pracę w gospodarstwie w Stawisku. Lekcja przybliża temat holocaustu. Jako przykłady pomocy udzielanej Żydom posłużą prawdziwe historie rodzin, m.in. Kramsztyków i Karwaserów.

Celem lekcji jest pokazanie, jak twórczość pisarzy, w tym wypadku Jarosława Iwaszkiewicza, stanowi inspirację dla innych twórców. Na podstawie opowiadania „Brzezina” pokazane zostaną wzajemne inspiracje. Podczas lekcji zostanie omówione opowiadanie „Brzezina”, następnie przedstawiony film Andrzeja Wajdy o tym samym tytule, wskazane zostaną inspiracje malarstwem Jacka Malczewskiego, widoczne w filmie, a następnie omówiony i pokazany zostanie dwudziestominutowy film „The Birch Grove” („Brzezina”) z 2015 roku w reżyserii Gabriell Lansner, amerykańskiej choreografki i reżyserki, która opowiadanie Iwaszkiewicza przeniosła w świat tańca i z wielką wrażliwością przedstawiła jego treść, pokazując uniwersalne doświadczenia człowieka: miłość, śmierć, rozpacz i samotność.

„Dzienniki” Jarosława Iwaszkiewicza – dokument epoki czy zwierciadło duszy?
Lekcja zaznajomi uczniów liceum z dwoma obszarami zagadnień. Pierwszy dotyczy pracy edytorskiej nad „Dziennikami” Jarosława Iwaszkiewicza. Omówione zostaną etapy poprzedzające wydanie książki: odczytywanie rękopisów, ich opracowywanie, sporządzanie przypisów. Te pozornie beznamiętne czynności często przypominają działania detektywistyczne, niejednokrotnie wiążą się z zabawnymi zdarzeniami. Drugi zespół zagadnień dotyczy treści „Dzienników”. Jest ona na tyle wielostronna, że nie poddaje się jednoznacznej interpretacji. Zapisy ściśle intymne przeplatają się z komentarzami na temat wydarzeń politycznych, barwne wizerunki środowisk artystycznych sąsiadują z opisami spraw domowych. Podczas wykładu podjęta zostanie próba uporządkowania tego bogactwa tematów. Wykład zamknie prezentacja wybranych rękopisów.

Lekcja unaocznia, że ta niewielka podwarszawska miejscowość zajmuje szczególne miejsce na literackiej mapie Polski. Nie tylko dlatego, że mieszkał tutaj, w Stawisku, jeden z najważniejszych polskich pisarzy XX wieku, goszczący u siebie całą plejadę wybitnych twórców. Okazuje się, że Podkowa Leśna silnie inspirowała także Irenę Krzywicką, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, Juliusza Krzyżewskiego czy Bogdana Wojdowskiego.

Lekcja ukazuje, jak ważną rolę odgrywała Ukraina w życiu i twórczości Jarosława Iwaszkiewicza, który urodził się na Podolu i pierwsze ćwierć wieku swojego życia spędził właśnie na Ukrainie. Tam zadzierzgnął przyjaźnie, które współkształtowały jego charakter, tam zadebiutował jako poeta, tam poznał Karola Szymanowskiego, którego wpływ na pisarstwo Iwaszkiewicza i jego wrażliwość muzyczną był olbrzymi. Ukraina będzie potem wracać na karty dzieł pisarza w rozmaity sposób: jako wspomnienie konkretnego miejsca lub zdarzenia, jako postać literacka wzorowana na kimś, kto pochodził z Ukrainy. I sam Iwaszkiewicz będzie wracał na Ukrainę, zawierając nowe przyjaźnie i krzewiąc zainteresowanie polską kulturą.

Historia Stawiska i biografie jego zwierzęcych mieszkańców.
Lekcja ilustrowana jest pokazem fotografii i rysunków przedstawiającymi zwierzęta – od papugi Kokosi, którą mała Hania dostała od swego ojca Stanisława Lilpopa w 1911 roku po ostatniego psa Jarosława Iwaszkiewicza – Migdała.