II Festiwal Stawisko – miejsce symbiozy sztuk i kultur jest kontynuacją rozpoczętego w 2021 roku cyklu wydarzeń prezentujących tradycje Domu Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów jako miejsca symbiozy sztuk, obszaru otwartego na różne kultury. Przedsięwzięcie ubiegłoroczne poświęcone było kulturze żydowskiej. Festiwal 2022 będzie dotyczyć łączności Stawiska z kulturą ukraińską. Oczywistym impulsem podjęcia takiego tematu jest sam Jarosław Iwaszkiewicz, pisarz wywodzący się z Kresów, którego twórczość posiada głębokie zakorzenienie w kulturze tej części Europy. Związki jego pisarstwa z kulturą ukraińską należą do najsilniejszych i najbardziej zróżnicowanych.
Festiwal jest zarazem próbą zwrócenia się w stronę Ukrainy, przeżywającej w ostatnim czasie – mimo tragicznych wydarzeń – wielkie odrodzenie duchowe, zaprezentowania najbardziej charakterystycznych dla muzyki i literatury ukraińskiej kierunków i stylów. Kultura oraz sztuka ukraińska są w Polsce stale obecne w różnych swoich przejawach i dziedzinach, a mimo to pozostają wciąż mało znane. Spotkania festiwalowe przyczynią się, być może, do odkrycia i szerszego zainteresowania się gości Stawiska szczególnym kolorytem ukraińskiego folkloru, oraz dorobkiem ukraińskich pisarzy i kompozytorów, krzewiących kulturę swego narodu od jego zarania po współczesność.
Dorobek twórców ukraińskich zostanie zestawiony z muzyką kompozytorów polskich – zarówno tych znanych, jak i tych słabiej rozpoznawanych. Podczas Festiwalu będzie miejsce na przypomnienie, iż na Ukrainie urodzili się m.in. Karol Szymanowski i Ignacy Jan Paderewski, a także znacznie rzadziej w historii muzyki polskiej wspominani – Konstanty i Konstanty Kazimierz Regameyowie.
Sympozjum
„Ukraina Iwaszkiewicza – wczoraj i dziś”
Marek Wawrzkiewicz
O wizycie w małej ojczyźnie Jarosława Iwaszkiewicza i o poezji ukraińskiej
Katarzyna Jakubowska-Krawczyk
O ukraińskiej literaturze od roku 2014 w kontekście wojny
Teresa Chynczewska-Hennel
Wokół nowej książki Walentyny Sobol „Filip Orlik (1672-1742) i jego Diariusz”
Walentyna Sobol
Studia Polsko-Ukraińskie – prezentacja Almanachu
Jan Cichocki
O wybitnym współczesnym dramaturgu i prozaiku ukraińskim Anatoliju Krymie
Ukraińska muzyka etniczna
w wykonaniu Zespołu Wokalnego „MORE”
pod dyrekcją Jurija Pastuszenki.
Zespół złożony ze śpiewaków ukraińskiego i polskiego pochodzenia, skupiający się na wykonawstwie autentycznego folkloru, przywiązujący istotną wagę do wierności lokalnym tradycjom wykonawczym; w repertuarze grupy solowe pieśni czumackie i kozackie sąsiadują z wielogłosowymi, surowo brzmiącymi pieśniami obrzędowymi.
Koncert muzyki polskiej i ukraińskiej
Wykonawcy
Olga Pasiecznik – sopran
Natalia Pasiecznik – fortepian
Nazar Płyska – skrzypce
Program
Konstanty Kazimierz Regamey
Bezbrzeżna mi przestrzeń się śniła…, op. 4 nr 1, słowa S. Nadson, tłum. H. Zelenay
Konstanty Regamey
Prosiłeś o piosenkę, mój paziu, słowa E.W.
Kyrylo Stetsenko
Romanse
Viktor Kosenko
Marzenia
Etiude fiss moll op.8
Consolation op. 9 nr 1
Konstanty Regamey
Improvisation es-moll op. 10
Chanson Triste
Grażyna Bacewicz
Kaprys polski
Mykola Łysenko
Ukrainian Rhapsody nr 2 – Dumka-shumka op. 18
Karol Szymanowski
Pieśni kurpiowskie op. 58 (wybór):
U jeziorecka
Wysły rybki
A pod borem siwe kunie
Bzicem kunia
Natalia Pasiecznik – pianistka i kameralistka. Ukończyła Konserwatorium we Lwowie. Jest laureatką m. in. Nordyckiego Konkursu Pianistycznego w Danii, Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Umberta Michelego we Włoszech. Jej solowy album The fourth dimension z muzyką J. S. Bacha i O. Messiaena otrzymał najwyższą ocenę magazynu „Muzyka 21”. Płytę z pieśniami Mozarta, nagraną z siostrą, Olgą Pasiecznik, uhonorowano Nagrodą im. Cypriana Kamila Norwida. Jest profesorem w Królewskiej Akademii Muzycznej w Sztokholmie.
Olga Pasiecznik – sopran. Ukończyła studia wokalne w Konserwatorium Kijowskim. Debiutowała na scenie Warszawskiej Opery Kameralnej w 1992 r., a cztery lata później na scenie Théâtre des Champs-Elysées w Paryżu. Występuje w przedstawieniach operowych na najbardziej prestiżowych scenach świata. Wykonuje repertuar od baroku po kompozytorów współczesnych. Jest laureatką konkursów wokalnych m.in. w ’s-Hertogenbosch w Holandii, Mirjam Helin w Helsinkach, Królowej Elżbiety w Brukseli. Została wyróżniona Paszportem Polityki, nagrodami Fryderyk za najlepsze nagrania solowe. Jest solistką Polskiej Opery Królewskiej.
Nazar Płyska – naukę gry na skrzypcach rozpoczął w wieku czterech lat. Po ukończeniu „Szkoły Talentów” im. Z. Brzewskiego doskonalił swoje umiejętności na licznych kursach mistrzowskich w Belgii, Niemczech, Polsce, na Ukrainie, od 2018 r. w „Musica Mundi” w Brukseli. Jest laureatem wielu konkursów muzycznych, m.in. Sonorum w Kownie, SIMC w Sztokholmie, „101 Konkursów Geniuszy 2016-2017″, I Ogólnopolskiego Konkursu „Talenty skrzypcowe”.
Koncert muzyki polskiej i ukraińskiej
Wykonawcy
Marta Boberska – sopran
Natalia Rewakowicz – fortepian
Program
Józef Elsner
Pasterka sł. Kazimierz Brodziński
Ignacy Marceli Komorowski
Kalina sł. Teofil Lenartowicz
Fryderyk Chopin
Piosnka litewska, sł. Ludwik Osiński wg tekstu litewskiej piosenki lud.
Gdzie lubi… sł. Stefan Witwicki
Stanisław Moniuszko
Nawrócona, sł. Johan W. Goethe
Dumka, sł. Jan Czeczot
Wasyl Barwiński
Preludium Fis – dur op.1 nr 2
Lew Rewucki
Preludium es – moll op.4 nr 1
Mykoła Łysenko
Sadok wysznewyj koło chaty, sł. Taras Szewczenko
Jakiw Stepowyj
Ne hraj ,ne hraj, sł. Maksym Rylski
Ne berit` iz zełenoho łuhu werby, sł. Ołeksandr Ołeś
Denys Siczyński
Babyne lito polskie, sł. Marian Gawalewicz, tłum. ukr. Stepan Czarnecki
Stanisław Ludkewycz
Tajna, sł. Ołeksandr Ołeś
Łesia Dyczko
Ja – choczesz -zaczaruju lis, sł. Mykoła Rudenko
Ludowa, ar. Mykoła Łysenko
Tycho Dunaj wodu nese
Ludowa, ar. Mykoła Kołessa
Jakby meni czerewyky
Marta Boberska ukończyła z wyróżnieniem Akademię Muzyczną im. F. Chopina w Warszawie; 1994–2017 była solistką Warszawskiej Opery Kameralnej, Obecnie jest związana z Polską Operą Królewską, Współpracowała również m.in. z Operą Narodową, Narodową Operą Łotewską w Rydze, Operą Nova w Bydgoszczy, Operą Krakowską. Wykonuje także muzykę współczesną (m.in. prawykonanie cyklu pieśni Marijn Simons w Finlandii w 2003 roku). Współpracuje z wieloma zespołami i wykonawcami muzyki dawnej.
Natalia Rewakowicz ukończyła Lwowskie Konserwatorium Muzyczne w klasie fortepianu Olgi Kaczewej. W 1990 r. przyjechała do Polski na stałe. Występuje jako solistka i kameralistka. Koncertowała m.in. z Olgą Pasiecznik, Martą Boberską, Adamem Klockiem i Jakubem Jakowiczem. W 2013 r. uzyskała tytuł doktora sztuki w Akademii Muzycznej im. K. Lipińskiego we Wrocławiu na podstawie pracy o muzyce ukraińskiej.
Współorganizatorzy i Mecenasi:
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury w ramach programu „Muzyka”, realizowanego przez Instytut Muzyki i Tańca
Patronat medialny:
Pod tym hasłem Muzeum w Stawisku postanowiło zorganizować wydarzenie o charakterze interdyscyplinarnym, którego ideą jest kontynuacja tradycji Domu Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów jako przestrzeni symbiozy sztuk, obszaru otwartego na różne kultury.
Uniwersalizm pisarskiego dorobku Jarosława Iwaszkiewicza jest m.in. efektem doświadczania wielokulturowości, towarzyszącego mu nieustannie, od najwcześniejszego okresu życia po lata ostatnie. Walorem szczególnym pisarstwa Jarosława Iwaszkiewicza jest także wrażliwość na inne dziedziny sztuki, spośród których pierwszoplanową rolę odgrywa muzyka. Odczucia muzyczne stanowią zwykle nieodłączny element przeżyć towarzyszących refleksjom wywołanym przez dzieła malarzy, rzeźbiarzy, architektów, także przez zjawiska przyrody.
Przedsięwzięcie zatytułowane Stawisko – miejsce symbiozy sztuk i kultur zaplanowano jako cykl pięcioletni. W 2021 roku poświęcone było związkom Iwaszkiewiczów i Domu na Stawisku z kulturą żydowską oraz prezentacji twórczości wybitnych pisarzy, kompozytorów, artystów pochodzenia żydowskiego, zaprzyjaźnionych z Gospodarzami Stawiska.
W programie znalazły się: wystawa dokumentująca zasługi Iwaszkiewiczów w ratowaniu Żydów podczas okupacji (inspirowana faktem uhonorowania Ich pośmiertnie, przed trzydziestu laty, medalem Sprawiedliwi wśród Narodów Świata), koncerty muzyki różnych gatunków i stylów, prelekcje.
Autorką koncepcji merytorycznej wydarzenia jest dyrektor Muzeum w Stawisku Alicja Matracka-Kościelny
Piosenki żydowskie w wykonaniu artystów Piwnicy pod Baranami:
Beaty Czerneckiej
oraz Tomasza Kmiecika – fortepian i Michała Półtoraka – skrzypce
Beata Czernecka – od lat dziewięćdziesiątych związana z Piwnicą pod Baranami. Wykonywanie pieśni i piosenek żydowskich jest jej wielką pasją: „Uwielbiam śpiewać w jidysz – mówi o sobie. – Samo wypowiadanie słów w tym języku sprawia mi radość”. Zol Zajn to utwory, których teksty pochodzą ze starych pieśni ludowych oraz ze współczesnej poezji żydowskiej.
Tomasz Kmiecik – pianista i kompozytor Piwnicy pod Baranami. Napisał muzykę do kilkudziesięciu spektakli teatralnych. Wyróżniony „Złotą Maską” 1995 w kategorii muzyka teatralna.
Michał Półtorak – skrzypek występujący m.in. w zespole Grzegorza Turnaua, członek grupy Anawa, od 1980 kierownik muzyczny tego zespołu, koncertujący z Markiem Grechutą. Od wielu lat związany z Piwnicą pod Baranami.
Otwarcie wystawy
„Anna i Jarosław Iwaszkiewiczowie jako Sprawiedliwi wśród Narodów Świata”
Wprowadzenie: Beata Izdebska-Zybała – kurator wystawy
Paweł Hertz, Irena Krzywicka, Julian Tuwim w życiu Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów
Prelekcję wygłosił Robert Papieski
Piosenki poetyckie do słów Bolesława Leśmiana, Zuzanny Ginczanki, Osipa Mandelsztama, Juliana Tuwima, Jerzego Ficowskiego
w wykonaniu
Dominiki Świątek
oraz Andrzeja Perkmana – fortepian i Łukasza Czekały – skrzypce
Dominika Świątek – kierownik muzyczny Teatru Hybrydy. Wydała trzy płyty ze swoimi kompozycjami: do wierszy Herberta, Słowackiego oraz współczesnego poety – Jerzego Hajdugi. Jest autorką muzyki do spektakli teatralnych: „Mandelsztam” wg poezji Osipa Mandelsztama i „Ginczanka” wg poezji Zuzanny Ginczanki.
Andrzej Perkman – pianista-akompaniator; jest wykładowcą Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza w Warszawie. Współpracował m.in. z Teatrem na Woli, Syrena, Teatrem Małym, Teatrem Współczesnym.
Łukasz Czekała – absolwent Instytutu Jazzu i Muzyki Rozrywkowej Akademii Muzycznej w Katowicach w klasie skrzypiec Henryka Gembalskiego, stypendysty Fundacji Michała Urbaniaka (Urbanator Days 2012).
W Iwaszkiewiczowskim kontekście: Szymon Laks, Aleksander Tansman, Artur Rubinstein
Prelekcję wygłosiła Alicja Matracka-Kościelny
Utwory Laksa, Tansmana oraz Szymanowskiego i Wieniawskiego
w wykonaniu Piotra Pławnera i Piotra Sałajczyka
W programie
Aleksander Tansman – Cinq pieces; Szymon Laks – Suita Polska;
Karol Szymanowski – Preludium; Henryk Wieniawski – Dudziarz, Obertas
Piotr Pławner – debiutował w wieku 9 lat. Jest zwycięzcą prestiżowych międzynarodowych konkursów: ARD w Monachium 1995 (jako drugi polski skrzypek po K. A. Kulce), H. Wieniawskiego w Poznaniu 1991, w Bayreuth 1991. Występuje na całym świecie z wybitnymi orkiestrami i dyrygentami. Płyty z jego nagraniami otrzymały wiele nagród, m.in. „Fryderyk” 2005, 2009, „The Strad Selection” 2007.
Piotr Sałajczyk – ukończył studia w Akademii Muzycznej w Katowicach, w Mozarteum w Salzburgu, a także u K. Zimermana. Współpracuje m.in. z NOSPR, Sinfonią Iuventus, Aukso. Jego debiutancka płyta z sonatami Beethovena i Schuberta (DUX) otrzymała tytuł „Maestro” miesięcznika „Pianiste”. Wydarzenie fonograficzne stanowił wydany przez DUX album z pierwszym w historii nagraniem kompletu utworów fortepianowych Zarębskiego.
Tradycyjna muzyka żydowska w wykonaniu Di Galitzyaner Klezmorim
Mariola Śpiewak – klarnet, Grzegorz Śpiewak – akordeon, Rafał Seweryniak – kontrabas
Otwarcie wystawy ceramiki artystycznej Tadeusza Waltera Wysoka temperatura
Di Galitzyaner Klezmorim powstał w 1996 r. Członkowie zespołu są absolwentami Akademii Muzycznej w Krakowie, działalność artystyczna w znacznej mierze związana jest z krakowskim Kazimierzem. Na repertuar składają się własne aranżacje tradycyjnych melodii, pieśni i tańców żydowskich z Europy Środkowo-Wschodniej, Stanów Zjednoczonych i Izraela. Zespół brał udział w wielu wydarzeniach kulturalnych w kraju i za granicą; został uhonorowany nagrodą Regio-Förderpreis für Musik, dołączając do grona laureatów Europejskich Nagród w Dziedzinie Kultury.
Tadeusz Walter samodzielną działalność artystyczną zaczął w 1967 roku wystawą malarstwa; było to jeszcze przed uzyskaniem dyplomu z malarstwa i tkaniny, co nastąpiło w 1970 roku. Zainteresowania formami przestrzennymi skłoniły artystę do wykorzystania włókna. Podczas trzyletniego pobytu w Indiach artysta zetknął się z gliną jako tworzywem artystycznym. Po powrocie do Polski w 1980 roku dołączył do grona grupy KERAMOS. Od tego momentu jego działalność artystyczna związana jest wyłącznie z gliną. Uzupełniają ją szkliwo i proces powstawania, taki sam jaki towarzyszy powstawaniu lawy wulkanicznej. Prace Tadeusza Waltera pokazywane są na wielu wystawach indywidualnych i zbiorowych w Polsce, w Europie, a także w Indiach i Nepalu. Od 2009 roku jest prezydentem Stowarzyszenia Artystów Ceramików KERAMOS.
